Σύμφωνα με την περιγραφή του ιστορικού Πολυβίου, όταν ο Αιτωλός στρατηγός Σκόπας το 219 π.Χ. εισέβαλε στο Δίον, το οποίο οι κάτοικοί του είχαν προηγουμένως εγκαταλείψει, κατέσκαψε τα τείχη, τις οικίες και το γυμνάσιο της πόλης. Παράλληλα, έκαψε τις στοές γύρω από το τέμενος του Ολυμπίου Διός, κατέστρεψε τα λοιπά αναθήματα που κοσμούσαν το ιερό και ανέτρεψε όλες τις εικόνες, δηλαδή τα αγάλματα, των βασιλέων (Πολύβιος IV.62.2). Η περιγραφή της καταστροφής ομοιάζει με εκείνη που προκάλεσε ο ίδιος στρατηγός σε ένα άλλο θρησκευτικό κέντρο, στο ιερό της Δωδώνης, αλλά κι εκείνη που προκάλεσαν οι Μακεδόνες ως αντίποινα στο πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο των Αιτωλών, στο Θέρμον. Η πληροφορία του ιστορικού από την Μεγαλόπολη για την ύπαρξη αγαλμάτων των Μακεδόνων βασιλέων αλλά και βασιλικών αναθημάτων στο ιερό του Ολυμπίου Διός τεκμηριώνεται και επιγραφικά. Από εκεί προέρχεται το βάθρο με την ανάθεση Βασιλεὺς Μακεδόν[ων] | Κάσσανδρος Ἀντιπ[άτρου] | Διὶ Ὀλυμπίωι («Ο βασιλιάς των Μακεδόνων Κάσσανδρος, γιος του Αντιπάτρου (ανέθεσε) στο Δία Ολύμπιο»], πάνω στο οποίο ήταν τοποθετημένο μεγάλο χάλκινο άγαλμα του θεού. Κάποια άλλα αναθήματα σίγουρα υπέστησαν την καταστροφική μανία των Αιτωλών με αποτέλεσμα να μην έχει διασωθεί κανένα ίχνος τους.
Κατά την πρόσφατη ανασκαφική έρευνα στο Δίον ήλθε στο φως ένα ακόμα βασιλικό ανάθημα. Πρόκειται για το δεξιό τμήμα ορθογώνιας μαρμάρινης πλάκας, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό σε οικία της ύστερης αρχαιότητας (Εικ. 1). Στην πρόσθια όψη της είναι χαραγμένη η ακόλουθη επιγραφή:
[Βασιλεὺς] Φίλιππος
[βασιλέω]ς̣ Δημητρίου̣
[Διὶ Ὀλυ]μπίωι
Μετάφραση: «Ο βασιλιάς Φίλιππος, γιος του βασιλέως Δημητρίου (ανέθεσε) στο Δία Ολύμπιο».
Από το κείμενο της επιγραφής προκύπτει ότι το μνημείο ανέθεσε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Ε΄ στο Δία Ολύμπιο. Η απλή αναγραφή του ονόματος του βασιλέως, χωρίς ένδειξη των ετών βασιλείας του, επιτρέπει μόνον την γενική χρονολόγηση της ανάθεσης στην περίοδο που ο Φίλιππος Ε΄ κατείχε τον βασιλικό θρόνο, ήτοι στο διάστημα μεταξύ 221 και 179 π.Χ. Σχέσεις του ανωτέρω βασιλέως με την ιερή πόλη των Μακεδόνων τεκμηριώνονται και από άλλες επιγραφές, ενώ αναθήματα του ιδίου είναι γνωστά κι από άλλες πόλεις της Μακεδονίας. Ποια μορφή, ωστόσο, είχε το ανάθημα που σχολιάζεται εδώ δεν μπορεί να διευκρινισθεί. Προφανώς η ενεπίγραφη πλάκα ήταν εντοιχισμένη στο βάθρο του αναθήματος. Εάν μάλιστα το μνημείο χρονολογείται στο διάστημα πριν το 219 π.Χ. και μόνον η αναγραφή του ονόματος του βασιλέως των Μακεδόνων θα ήταν ικανή για να προκαλέσει την αντίδραση των Αιτωλών και κατά συνέπεια την καταστροφή του.
Βασική βιβλιογραφία:
Πινγιάτογλου, Σ., Βαστέλη, Κ., Παυλοπούλου, Ε., Τσιάφης, Δ., 2015. «… ἐν Δίῳ τῷ Πιερικῷ παρὰ χεῦμα Βαφύρα»: 2010-2011», ΑΕΜΘ 25 (2011) [2015] 131-140.