Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου υπάρχει αποσπασματικά σωζόμενη, μαρμάρινη βάση αναθήματος (Αρ. ευρ. Μουσείου Δίου 8013), η οποία παρουσιάζει ενδιαφέρον για τη μορφή της και την επιγραφή που φέρει.
Στην εμπρόσθια πλευρά ανάγλυφοι οριζόντιοι και κατακόρυφοι κανόνες δίνουν στη βάση τη μορφή τράπεζας (Εικ. 1). Στην επάνω επιφάνεια σε υπάρχουν δύο κυκλικές, αβαθείς και λείες βαθύνσεις, διαμέτρου 6,5 εκ. και πίσω τους δύο ορθογώνιες βαθύνσεις, διαστάσεων 14×8 εκ. και 12×7 εκ. και βάθους 4,9 εκ. (Εικ. 2). Η μορφή και η επεξεργασία των ορθογώνιων βαθύνσεων δείχνουν ότι στο εσωτερικό τους στερεώνονταν πεσσόμορφα στοιχεία.
Κάτω από τον δεύτερο οριζόντιο ανάγλυφο κανόνα της εμπρόσθιας πλευράς διασώζεται σε δύο στίχους αναθηματική επιγραφή. Διασώζονται σε δοτική πτώση τα ονόματα δύο θεοτήτων, της Πραξιδίκας και του Ερμή Τύχωνα.
] ΙΩΝ ΠΡΑΞΙΔΙΚΑΙ : ΚΑΙ
]ΑΙ : ΤΥΧΩΝΙ.
Η επιγραφή είναι γραμμένη στη δωρική διάλεκτο και ακολουθεί το ανατολικό ιωνικό αλφάβητο. Λείπει η αρχή και των δύο στίχων, στον πρώτο στίχο προηγείται το όνομα του αναθέτη, ένα ανδρικό όνομα σε -ΙΩΝ. Τα σωζόμενα γράμματα ΑΙ στην αρχή του δεύτερου στίχου ανήκουν το όνομα του Ερμή Τύχωνος ([ΕΡΜ]ΑΙ ΤΥΧΩΝΙ) (Εικ. 3). Το σχήμα των γραμμάτων ανάγεται στον 4ο αι. π.Χ.
Οι δύο θεότητες μαρτυρούνται για πρώτη φορά στο Δίον. Η Πραξιδίκη (δωρ. Πραξιδίκα) είναι μια ελάσσων θεότητα, γνωστή κυρίως από την αρχαία ελληνική γραμματεία και από καταδέσμους, δηλαδή μολύβδινα ελάσματα όπου καταγράφονται κατάρες (αραί). Σε ορφικά κείμενα αποτελεί επωνυμία της Περσεφόνης. Το όνομα υπάρχει και στον πληθυντικό. Οι Πραξιδίκες απαιτούν και αποδίδουν δικαιοσύνη και τιμωρούν τους επιόρκους. Μια ενδιαφέρουσα πληροφορία είναι ότι η Πραξιδίκη απεικονίζεται ως κεφαλή.
Η δεύτερη θεότητα είναι ο Ερμής Τύχων που «ενσωματώνει» μια ελάσσονα θεότητα, τον Τύχωνα, που σχετίζεται με την τύχη και συνήθως που απαντάται ως επωνυμία είτε του Ερμή είτε του Πρίαπου.
Τον Ερμή Τύχωνα τον συναντούμε και στη Μαγνησία του Μαιάνδρου. Εκεί βρέθηκε μια τριποδική τράπεζα, ανάμεσα στα δύο της πόδια εικονίζεται ανάγλυφη μια αγένεια ερμαϊκή στήλη. Το ανάγλυφο κηρύκειο κάτω από τη στήλη ταυτίζει τη μορφή (Εικ.4). Στη βάση της υπάρχει ένα επίγραμμα, στο οποίο ο Ερμής Τύχων απευθύνεται σε πρώτο πρόσωπο στους θεατές. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι και στο Δίον και στη Μαγνησία διασώθηκε το όνομα του θεού σε μνημείο που έχει τη μορφή τράπεζας προσφορών.
Λαμβάνοντας υπόψη όσα εκθέσαμε, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στις ορθογώνιες βαθύνσεις της τράπεζας του Δίου στηρίζονταν μικρές ερμαϊκές στήλες ή κεφαλές των δύο θεών και οι κυκλικές αβαθείς βαθύνσεις προορίζονταν για την προσφορά σπόρων και θυμιαμάτων.
Βασική βιβλιογραφία:
Σ. Πινγιάτογλου, «Μια νέα αναθηματική επιγραφή από το Δίον», στο νάματα. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Δημήτριο Παντερμαλή, Θεσσαλονίκη 2011, 197-206.